Zalewajka jest zupą postną, bez bazy mięsnej. Bazą jest żur, jedynym tłuszczem może być okrasa ze słoniny, ale ile gospodyń tyle zalewajek.
Zupa powstała na ziemi łódzkiej i z tego powodu raz w roku w Radomsku odbywa się festiwal zalewajki. Znana i bardzo popularna też jest na ziemi radomskiej z racji graniczenia tych ziem.
W innych częściach kraju jest prawie nieznana, a szkoda, bo to jest jedna z najlepszych polskich zup, wymyślona w Polsce i nigdzie na świecie nie można spotkać takiej zupy. Często jest mylona z żurkiem, ale różni ją to, że jest postna i kwaśna. I z tego powodu była często gotowana na dzień po imieninach, ponieważ miała małą zawartość tłuszczu i była dosyć kwaśna, co pomagało zaleczyć kaca.
Mimo, że mało znana poza ziemią łódzką i radomską, „zagrała” w dwóch filmach. Pierwszy to „Jak rozpętałem II wojnę światową”, gdzie w scenie w więzieniu Legii Cudzoziemskiej Franek Dolas opowiada swoim francuskim kolegom, jak to wyjdą z więzienia to on ugotuje im zalewajkę, a oni nie znając języka polskiego powtarzają z lubością słowo ,zaallewwajka”.
Drugi film to „Jańcio Wodnik”. Jest tam scena, w której Jańcio Wodnik wraca po wieloletniej tułaczce do domu, a żona stawia przed nim talerz zalewajki. Jańcio mówi do żony: — Dobra ta zalewajka,— A jaka ma być, zalewajka jak zalewajka — odpowiada żona, — Dobrze okraszona —mówi Jańcio,—A jaka ma być, okraszona jak okraszona — odpowiada żona. Warto więc pokusić się o ugotowanie zalewajki według poniższego przepisu i przekonać się, co jest w tej zupie takiego, że tak smakowała Frankowi Dolasowi i Jańciowi Wodnikowi.
Żur: 10 łyżeczek mąki razowej zalać pół litra zimnej wody (około 3 centymetry mąki w butelce), odstawić na co najmniej 3 tygodnie w pokojowej temperaturze, można żurek kupić w sklepie, ale o wiele lepszy jest domowej produkcji.
- Zupa:
- 1 litr wody,
- 2-3 suszone grzyby, prawdziwki lub podgrzybki (kapelusze) — grzyby połamać,
- 10 ziarenek ziela angielskiego,
- 6 liści laurowych,
- 3 ząbki czosnku,
- 3 ziemniaki,
- jedna kostka rosołowa lub grzybowa.
Wywar należy podgotować około 30 minut, potem wlać żur z butelki koniecznie przez sito (mąka razowa jest grubo zmielona). Dodać sól i pieprz do smaku. Ziemniaki pokroić w kostkę i dodać do zupy lub utłuczone podać na osobnym talerzyku z podsmażoną cebulką. Ot i cała zalewajka zwana nie bez powodu „bieda zupą”. Smacznego
Redakcja dziękuje za przepis i opracowanie przyjacielowi panu Waldkowi Brańskiemu
Fotos: pixabay