Uroczystości na terenie Muzeum na Majdanku w Lublinie.
79 lat temu w niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym na Majdanku (Lubelskie) doszło do masowej egzekucji pod kryptonimem akcja Erntefest. W ciągu jednego dnia Niemcy rozstrzelali tu 18 tys. Żydów.
Wojciech Lenarczyk, kierownik Działu Historii w Państwowym Muzeum na Majdanku, w rozmowie z PAP podkreślił, że akcja Erntefest (czyli Dożynki) była wielką egzekucją, przeprowadzoną przez Niemców w dniach 3-4 listopada 1943 roku, podczas której zamordowano zdecydowaną większość więźniów żydowskich, którzy jeszcze przebywali w obozach na Lubelszczyźnie. “Główną areną tej egzekucji był Majdanek, gdzie 3 listopada rozstrzelano około 18 tys. Żydów. Kolejne 24 tys. osób podczas tej akcji Niemcy zabili m.in. w obozach w Trawnikach i w Poniatowej na Lubelszczyźnie. Łącznie życie straciło ok. 42 tys. ludzi” – powiedział Lenarczyk.
Zaznaczył, że akcja Erntefest była największą masową egzekucją w historii wszystkich niemieckich obozów koncentracyjnych. “Bezpośrednim katalizatorem do przeprowadzenia egzekucji było powstanie więźniów w obozie zagłady w Sobiborze, co dało szefowi SS Heinrichowi Himmlerowi pretekst do realizacji wcześniejszych zamysłów dotyczących losu społeczności żydowskiej” – podał historyk. Sprecyzował, że decyzje o przeprowadzeniu egzekucji pod kryptonimem Erntefest podjął sam Himmler, natomiast przygotowaniami na miejscu kierował dowódca SS i policji w dystrykcie lubelskim Jakob Sporrenberg z grupą współpracowników.
Symboliczne jest, że tej egzekucji towarzyszyła muzyka rozlegająca się na polach Majdanka. “Niemcy wypożyczyli z wydziału propagandy głośniki i włączali różne szlagiery. Muzyka miała zagłuszyć strzały i krzyki ofiar, aby pozostali więźniowie ich nie słyszeli” – wyjaśnił historyk. Jego zdaniem zastanawiające jest, że Niemcy zdecydowali się na tak wielki mord “przy podniesionej kurtynie”. “Nie ma wątpliwości, że zabieg z muzyką miał efekt ograniczony. Pozostali więźniowie, głównie Polacy, byli od pewnego momentu świadomi rozgrywającego się dramatu” – ocenił Lenarczyk. Przekazał, że z relacji bezpośrednich świadków, czyli SS-manów majdanowskich wynika, że niektórzy sami byli wstrząśnięci tym, co widzieli.
Masowe egzekucje Żydów 3 i 4 listopada 1943 r. były ostatnim aktem planowej operacji eksterminacji Żydów na terenie Generalnego Gubernatorstwa, dokonanej przez III Rzeszę w latach 1942-1943 pod kryptonimem “Aktion Reinhardt”. W jej wyniku Niemcy wymordowali około 2 mln Żydów z Polski, ale też deportowanych tu z innych państw Europy m.in. Niemiec, Austrii, Czech, Słowacji, Holandii, Francji. Zagłada ludności żydowskiej dokonywała się głównie w trzech obozach śmierci – w Bełżcu, gdzie wymordowano ok. 440 tys. ludzi, w Sobiborze – ok. 180 tys., w Treblince – ok. 900 tys.
Niemiecki obóz koncentracyjny na Majdanku istniał od października 1941 r. do lipca 1944 r. Spośród prawdopodobnie 130 tys. osób, które przeszły przez Majdanek na skutek głodu, chorób, pracy ponad siły, a także w egzekucjach i komorach gazowych życie straciło tu około 80 tys. osób. 60 tys. z nich to byli Żydzi przywożeni do obozu z całej Europy. Na Majdanek trafiali też więźniowie polityczni, kryminalni, świadkowie Jehowy, homoseksualiści, jeńcy wojenni, ludzie ujęci podczas łapanek, wysiedleń i pacyfikacji.
(it/pap)