Archeolog: dzieci bawią się dziś tak samo, jak w średniowieczu

Grzechotki, drewniane miecze, lalki, kulki czy miniaturowe naczynka – to niektóre ze średniowiecznych zabawek. Okazuje się, że w średniowieczu dzieci bawiły się podobnie jak dziś – mówi w rozmowie PAP archeolog, dr Paulina Romanowicz.

“Repertuar zabawek, którymi bawią się dziś dzieci, jest zaskakująco podobny do tego, jaki był dostępny blisko tysiąc lat temu w średniowiecznych miastach” – przekonuje badaczka z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Szczecinie.

Wiedzę na temat zabawek z przyszłości naukowcy czerpią z wykopalisk oraz ze źródeł pisanych.

W czasie wykopalisk w średniowiecznych miastach Europy archeolodzy znaleźli np. murmelki – czyli niewielkie gliniane kulki, a także bardzo liczne miniaturowe naczynia wykonane z gliny czy z cyny, kukiełki lub lalki wykonane z drewna lub gliny oraz grzechotki.

“Wszystkie z tych zabawek są doskonale znane i szeroko używane przez współczesne dzieci. Jedyna różnica polega na odmiennym materiale, z którego zostały wykonane – obecnie są to najczęściej tworzywa sztuczne. Ale najmłodsi bawią się tymi przedmiotami w niemal identyczny sposób, jak ich rówieśnicy sprzed blisko tysiąca lat” – zwróciła uwagę dr Romanowicz.

Jak powiedziała, jest pewien zasób zjawisk i zachowań, który jest wspólny bez względu na czas i miejsce czy szerokość geograficzną. „Podobny repertuar zabawek można prześledzić wstecz aż do czasów antycznych i cywilizacji greckiej oraz rzymskiej” – dodała.

Jej zdaniem także zabawy są podobne do siebie i niezmienne od zarania dziejów. “Uważam, że podstawy zabaw drzemią w naszej naturze i wynikają z potrzeby biologicznej” – powiedziała. Jako przykład podała zabawy dziewczynek lalkami.

Dr Romanowicz wskazała, że ze źródeł pisanych znane są przykłady prostych lalek, tzw. łątek, które wykonywano ze słabo obrobionych patyków i szmatek.

Poza tym od setek lat dzieci, ale też starszych, fascynuje ruch wirowy – również w okresie średniowiecza znane były bączki czy buczki. Te drugie wykonywano z kości śródstopia zwierząt; pośrodku znajdował się otwór przelotowy, przez który przewlekano sznurek, którego pętle trzymano w rękach. Dzięki wprawieniu sznurków w ruch pulsacyjny przedmiot był wprawiany w ruch wirowy.

“Dziś co prawda dzieci nie bawią się w szkole buczkami, ale bardzo popularne są fidget spinnery. Zastosowane rozwiązanie techniczne jest co prawda nieco inne, ale osiągnięty efekt – bardzo zbliżony – można oglądać ruch wirowy” – dodała badaczka.

Z czego wynika fascynacja polegająca na obserwacji takiego zjawiska? Naukowcy opisują je jako pierwiastek zabawy związany z “szaleństwem” rozumianym jako coś niecodziennego, ekstremalnego (stąd też nasz pociąg do karuzel). Jednocześnie jest to wyzwanie dla osoby, który wprawia w ruch zabawkę – potwierdzające umiejętność i zdolność koncentracji na zadaniu.

“Przyglądając się historii często próbujemy dostrzec etapy czy rewolucje w różnych dziedzinach, podczas gdy powinniśmy też przyjrzeć się tym elementom, które są nam wspólne i trwałe od setek, a może nawet tysięcy lat. Tak jest w przypadku zabaw i zabawek – przyglądając się im możemy poczuć coś więcej niż tylko ciągłość kulturową” – podsumowała badaczka.

W swojej książce “Zabawa w średniowiecznym mieście. Studium archeologiczne z miast południowego Bałtyku” dr Romanowicz zaprezentowała ponad 1000 znalezisk archeologicznych związanych ze sferą zabaw i gier. Odkrycia pochodzą z miast zlokalizowanych w pasie południowego Bałtyku – od Tallina po Lubekę.

Archeolog podkreśliła, że jej badania były możliwe głównie dzięki szeroko zakrojonej działalności budowlanej prowadzonej w miastach po II wojnie światowej, również w związku z odbudową zniszczeń dawnej zabudowy. Najwięcej przedmiotów związanych z zabawami i grami z południowej strefy nadbałtyckiej pochodzi z Gdańska (231), Lubeki (217) i Elbląga (130).(PAP) autor: Szymon Zdziebłowski

Po trzech latach remontu otwarta zostanie Jaskinia Mroźna

Ponad 20-metrowa sportowa ściana wspinaczkowa stanęła w Bytomiu

Podziemny wstrząs w rejonie Bytomia silnie odczuwalny na powierzchni

W województwie pomorskim woda zdatna do kąpieli nad morzem i nad jeziorami

Kobieta znalazła 2,5-metrowego pytona w toalecie

DACHL, czyli Niemieckie Co Nieco – O Powstaniu Czerwcowym, rzezi na Woli, rosyjskiej ropie w Szwajcarii i innych tematach krajów DACHL

DACHL, czyli Niemieckie Co Nieco – 20% dla AFD, w Niemczech zabraknie 18 milionów pracowników i inne tematy z Austrii i Szwajcarii

Turyści znowu mogą w pełni korzystać z kładki w Narwiańskim Parku Narodowym

DACHL, czyli Niemieckie Co Nieco – Niezadowoleni z Scholza Niemcy troszcza sie Polske i szukaja winnych ataku na Nord Stream

Do tej pory prawie 140 tys. śląskich dzieci wyjechało na obozy i kolonie

Polska turystka na Rodos: dziś dowiedzieliśmy się, że wioska, w której mieszkaliśmy praktycznie spłonęła

Katowice przygotowują umowę partnerską ze Lwowem

Woda zdatna do kąpieli w kąpieliskach nad morzem i jeziorami w woj. pomorskim

Remont szlaku w Dolinie Strążyskiej w Tatrach

Molo w Kołobrzegu najchętniej odwiedzaną atrakcją na Pomorzu Zachodnim

Nad Jeziorem Paprocańskim powstanie marina za 23 mln zł

Zakończyła się rejestracja kandydatów na studia w Uniwersytecie Śląskim

Na zamku w Bolkowie od czwartku święto muzyki gotyckiej i industrialnej

Kolejne zbiorniki na deszczówkę stanęły przy miejskich budynkach w Katowicach

Tatry – Ruszają remonty szlaków turystycznych

Policja zatrzymała członków gangu narkotykowego powiązanego ze środowiskiem pseudokobiców

Szlak “Wokół Wigier” popularny wśród rowerzystów

Ratownicy górniczy przeszkolili blisko 500 uczniów bytomskich szkół

Płocki ogród zoologiczny zaprasza na “Zoonoooc” – biwak pod namiotem połączony ze zwiedzaniem

Zamek w Ogrodzieńcu organizuje wakacyjne imprezy w tym turniej rycerski

Coraz więcej ścieżek rowerowych i oznakowanych szlaków na Mazurach

Pożar mieszkania w kamienicy w Chorzowie, budynek opuściło kilkunastu lokatorów

46-letni tyszanin zatrzymany po awanturze w banku

My tu gadu-gadu, a tymczasem Szwajcarzy w maju…