Konferencja w Monachium. 29-30 września 1938 r. Źródło: Wikimedia Commons. Fot. Bundesarchiv/PAP
80 lat temu, 30 września 1938 roku, Wielka Brytania, Francja, Niemcy i Włochy podpisały układ monachijski, który pozbawiał Czechosłowację części jej terytorium.
W granicach powstałej po I wojnie światowej Czechosłowacji znalazła się liczna mniejszość niemiecka. Po dojściu Adolfa Hitlera do władzy Niemcy zmierzały do aneksji ziem, na których mieszkała.
12 września 1938 roku na zjeździe NSDAP Hitler zapowiedział, że III Rzesza nie będzie dłużej godziła się na to, by tereny zamieszkałe przez Niemców należały do Czechosłowacji.
Bezpośrednio po tym oświadczeniu Wielka Brytania i Francja, obawiające się wybuchu wojny zaczęły wywierać presję na władze Czechosłowacji, by w imię zachowania pokoju w Europie, zgodziły się na przekazanie Niemcom terenów, na których ludność niemiecka stanowiła większość mieszkańców. Francja w istocie odmówiła wypełnienia swoich sojuszniczych zobowiązań wobec Czechosłowacji w przypadku niemieckiej agresji. W tej sytuacji władze czechosłowackie postanowiły pogodzić się z koniecznością cesji terenów, których żądali Niemcy.
29 września 1938 roku w Monachium spotkali się przywódcy Wielkiej Brytanii, Francji, Niemiec i Włoch – Neville Chamberlain, Edouard Daladier, Adolf Hitler i Benito Mussolini. Bez udziału przedstawicieli Czechosłowacji postanowiono o przyłączeniu do Niemiec terytoriów, jakich żądały. Układ datowany na 29 września, podpisano już po północy, 30 września.
Ze strony Francji i Wielkiej Brytanii układ monachijski był szczytowym punktem polityki appeasementu, czyli ustępstw wobec hitlerowskich Niemiec.
W wyniku układu monachijskiego Niemcy uzyskały pas ziem Czechosłowacji na pograniczu czesko-niemieckim, nazywany Krajem Sudeckim. Tereny, które na mocy układu monachijskiego zostały włączone do Niemiec liczyły 29 tys. km kw i stanowiły prawie 40 proc. powierzchni Czech, Moraw i Śląska Czeskiego. Zdecydowaną większość spośród ponad 3 mln mieszkańców stanowiła ludność niemiecka.
W 55 rocznicę zawarcia układu monachijskiego, w 1993 roku prezydent Czech Vaclav Havel nazwał ten akt wielką klęską demokracji w Europie. Zdaniem Havla układ monachijski pokazał jak zdradziecką jest polityka ustępstw i jak bardzo samobójcza była myśl, że kompromisy z agresorem mogą ocalić pokój.(PAP)
