Do zbiorów Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku trafił wyjątkowy eksponat – ręcznie wykonane bierki szachowe należące do Stanisława Bronisława Leszczyńskiego ps. „Vigil”, oficera Armii Krajowej. Przedmiot ten powstał prawdopodobnie podczas jego uwięzienia w niemieckim obozie pracy i od wtorku można go oglądać w muzeum.
Szachy z niezwykłą historią
Jak przekazała rzeczniczka placówki, Aleksandra Trawińska, zestaw szachów został przekazany muzeum przez Grzegorza Janczewskiego, wnuka Leszczyńskiego, i po raz pierwszy zostanie pokazany publiczności w ramach cyklu „Wejście w historię”. Ekspozycja będzie dostępna do końca bieżącego roku.
Wojciech Łukaszun, kierujący Działem Zbiorów i Digitalizacji, wyjaśnia, że Leszczyński trafił do obozu w Gabharsdorf (filia KL Gross-Rosen) jesienią 1944 roku, a następnie został przeniesiony do Alt-Rohlau, gdzie najprawdopodobniej powstał ten zestaw.
– Nie mamy pewności, czy wykonał je sam, czy z pomocą innego więźnia – zaznacza Łukaszun.
Podkreśla też, że w ostatnich miesiącach wojny w wielu obozach Niemcy przestali rygorystycznie przestrzegać własnych regulacji, co pozwalało więźniom na pewne formy aktywności. W tym okresie powstało wiele przedmiotów o osobistym charakterze, które dziś są bezcennym świadectwem ludzkiej odporności i potrzeby zachowania godności.
– Gra w szachy była czymś więcej niż tylko rozrywką – integrowała więźniów, dawała chwilę wytchnienia od obozowej rzeczywistości i poczucie człowieczeństwa – mówi muzealnik. – Takie pamiątki są dla nas nie tylko artefaktami, ale także nośnikami emocji i ludzkich historii, które pomagają odbiorcom lepiej zrozumieć realia tamtego czasu.
Losy „Vigila”
Stanisław Bronisław Leszczyński „Vigil” (1900–1974) był sędzią i oficerem Armii Krajowej. Przed wojną pracował w sądach w Kamieniu Koszyrskim, Częstochowie i Łodzi. W 1939 roku zgłosił się jako ochotnik do wojska i brał udział w kampanii wrześniowej.
Podczas okupacji działał w konspiracji – najpierw w organizacji „Muszkieterowie”, później w strukturach Kontrwywiadu Komendy Głównej AK, gdzie kierował referatem „998”, zajmującym się m.in. bezpieczeństwem i kontaktami z osobami uwięzionymi. Analizował także okoliczności aresztowania gen. Stefana Roweckiego „Grota”.
W sierpniu 1944 roku walczył w powstaniu warszawskim, gdzie został ranny. Po kapitulacji trafił do niemieckiej niewoli, a następnie do obozów pracy. Po wojnie wrócił do kraju i pracował w sądownictwie, jednak jako były oficer AK był represjonowany przez władze komunistyczne – w 1949 roku został aresztowany, a uniewinniono go dopiero po odwilży w 1956 roku. Do emerytury pracował w Biurze Orzecznictwa Sądu Najwyższego. Zmarł w Warszawie w 1974 roku.
Historia w jednym przedmiocie
Cykl „Wejście w historię” to projekt Muzeum II Wojny Światowej, w ramach którego przy głównym wejściu (poziom -1) prezentowane są unikatowe i rzadko pokazywane eksponaty. Każda odsłona przybliża wybrane wydarzenie, postać lub zjawisko z okresu II wojny światowej, przypominając, że za każdym przedmiotem kryje się czyjeś życie, emocje i wspomnienia.
dziennikbaltycki.pl
